Konflikt. Zło konieczne czy motor zmiany?

Nie ma sensu udawać, że konflikty to coś, co da się ominąć zgrabnym krokiem jak kałużę na chodniku. One są – były, będą i... czasem są wręcz potrzebne. Serio. Zanim więc odruchowo zareagujesz napięciem na słowo „konflikt”, zatrzymaj się. Przemyślmy razem: może nie każdy spór to porażka. Może niektóre z nich są punktem zwrotnym. Dla relacji. Dla zespołu. Dla świata.

Gdyby nie Kopernik...

Czasem trzeba komuś podpaść, żeby ruszyć świat z miejsca. Dosłownie – jak Kopernik, który swoją heliocentryczną wizją ściągnął na siebie krytykę, ale też zrewolucjonizował naukę. Gdyby wszyscy grzecznie się zgadzali, nadal byśmy sądzili, że Słońce kręci się wokół Ziemi, a myszy powstają z brudnej koszuli i zboża (tak, to też kiedyś „wiedziano”).

Konflikt może być nieprzyjemny, ale bywa produktywny. Służy jako katalizator – wytrąca nas z letargu, każe się zatrzymać i zastanowić: „a może ja jednak nie mam racji?”, „a może jest inna droga?”. Ale tylko wtedy, gdy go przeżyjemy świadomie. Nie z automatu. Nie w gniewie.

Gdy zgoda zabija

Brzmi ostro, ale czasem zgoda jest śmiertelnie groźna. W 1945 roku nikt z otoczenia prezydenta Trumana nie zakwestionował planu zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę. Zero konfliktu, pełna jednomyślność – i 78 tysięcy ofiar. Czasem to właśnie brak sporu prowadzi do tragedii.

Konflikt: funkcjonalny czy destrukcyjny?

Nie każdy spór niesie w sobie zalążek odkrycia. Czasem to po prostu bolesne starcie, które wypala ludzi jak kwas. Ale generalna zasada jest prosta: to nie konflikt jest problemem, tylko to, jak sobie z nim radzimy – albo jak go zamiatamy pod dywan, udając, że go nie ma.

Skąd się biorą konflikty?

Z ludzi, jak wszystko.

• Z osobowości – są osoby, z którymi iskrzy zawsze. Wieczny polemista, wszechwiedzący kaznodzieja, narcystyczny solista – mamy ich wszyscy w repertuarze życia. Ich wewnętrzne napięcia często są zaraźliwe.

• Z nieporozumień – czasem wystarczy brak jednej informacji, by stworzyć w głowie gotowy scenariusz zdrady, sabotażu albo zdradzieckiego planu. A potem się okazuje, że „kochanie, to była resuscytacja”.

• Ze stylów przywództwa – autorytarny kontra demokratyczny, charyzmatyczny kontra pasywny. Różne style, różne oczekiwania. I bum – nieporozumienie gotowe.

A kiedy już wybuchnie?

To mamy kilka ścieżek. Nie wszystkie prowadzą do rozwiązania. Niektóre prowadzą na manowce.

1. Ignorowanie – czasem działa, jak na kurz: przestajesz widzieć. Ale potem kichasz.

2. Łagodzenie – wygładza powierzchnię, ale nie rusza korzeni.

3. Dominacja – ktoś wygrywa, ktoś przegrywa. Gratulacje dla zwycięzcy – i żal dla relacji.

4. Kompromis – klasyczne „pizza zamiast hamburgera i frytek”. Nikt nie wygrał, ale może nikt się też nie obrazi.

5. Współpraca – jedyna ścieżka, która naprawdę prowadzi do transformacji. Wymaga odwagi, otwartości i wysiłku. Ale działa.

Jak współpracować, gdy iskrzy?

Oto 7 kroków – nie „poradnik z internetu”, tylko mapa, która naprawdę działa:

1. Zidentyfikuj prawdziwy problem – nie ten, który krzyczy, ale ten, który siedzi w cieniu.

2. Daj się wypowiedzieć wszystkim – nawet jeśli trudno słuchać.

3. Zachęcaj do wzajemnego słuchania – zrozumienie to początek ulgi.

4. Nazwij różnice – dokładnie, bez grzebania w przeszłości.

5. Nazwij podobieństwa – one są, zawsze. Warto je znaleźć.

6. Wygeneruj możliwe rozwiązania – wszystkie, nawet absurdalne.

7. Zbuduj wspólne rozwiązanie – takie, które uszanuje każdego.

I co z tego wynika?

To, że konflikt nie jest klęską. Jest częścią życia. W domu, w pracy, w głowie. Umiejętność rozmawiania, kiedy wszystko w nas krzyczy, żeby się bronić – to jest dojrzałość. A współpraca, gdy przeszliśmy przez napięcie – to dopiero siła.

Nie bój się konfliktów. Naucz się je czytać. Rozwiązywać. Przeżywać. To się przydaje – w każdej relacji, w każdej firmie, w każdym życiu.

[Opracowane  na podstawie materiałów: Toastmasters International Resloving conflict oraz książki S. Chełpa, T. Witkowski, Psychologia konfliktów, Wrocław 2004]